Dr Białówna Irena

Doktor Judym w spódnicy

Choć nie była rodowitą białostoczanką, całe swoje dorosłe życie poświęciła temu miastu. Doktor Irena Biała przyjechała do stolicy Podlasia po studiach w Warszawie, mając 27 lat.

Urodziła się w Carycynie w carskiej Rosji, w rodzinie Polaków o silnych tradycjach patriotycznych. Choć studia medyczne rozpoczęła w 1920 r. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Woroneżskiego, to już po roku przeniosła się do Warszawy, skąd wyjechała po otrzymaniu dyplomu. Wybrała Białystok, gdzie początkowo pracowała jako wolontariuszka w Szpitalu Miejskim św. Rocha, a następnie jako pediatra w Ubezpieczalni Społecznej.

Doktor Biała czynnie działała w czasie II wojny światowej, angażując się w prace na rzecz Polskiego Czerwonego Krzyża. Pomagała rannym, jak również asystowała chirurgowi dr. Konradowi Fiedorowiczowi. Od początku wojny prowadziła także szpital dziecięcy przy ul. Fabrycznej, który od 1941 r. znajdował się na terenie getta. Dodatkowo dr Biała przez cały czas kierowała „nielegalnym” zakładem pomocy dla najbardziej potrzebujących dzieci.

Pani doktor pod pseudonimem „Bronka” działała również aktywnie w Armii Krajowej, gdzie szefowała Wojskowej Służbie Kobiet w Sztabie Obwodu AK miasta Białystok. W 1942 r. ostała zdekonspirowana i po brutalnym oraz długim śledztwie w białostockim więzieniu osadzona w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Jako więzień polityczny o numerze 43117 przeszła także przez obozy Gross-Rosen, Ravensbrück i Neubrandenburg, gdzie również niosła pomoc chorym. Po wyzwoleniu znalazła się w Szwecji, skąd w 1945 r. powróciła do Białegostoku, zostając jednym z nielicznych na tym terenie pediatrów. Doktor Biała nie tylko leczyła – organizowała także służbę zdrowia, m.in. Dom Małych Dzieci oraz oddziały dla dzieci i noworodków w białostockich szpitalach. W 1953 r. uzyskała specjalizację II stopnia w zakresie pediatrii i od tego czasu aż do przejścia na emeryturę była ordynatorem oddziału dziecięcego w Wojewódzkim Szpitalu Zespolonym im. J. Śniadeckiego w Białymstoku. Dodatkowo w latach 1957–1961 łączyła pracę zawodową z funkcją posłanki na Sejm.

Posiadała „duszę wielkiego społecznika” i nawet po przejściu na emeryturę w wieku 72 lat dalej udzielała konsultacji. Janusz Łubiewski wspominając dr Białą pisał: „Była więc wszędzie tam, gdzie mogła liczyć na pomoc dla dzieci i ich rodziców, gdzie czuła się potrzebna, gdzie spodziewała się znaleźć wsparcie dla realizacji tego wszystkiego, co miało służyć zdrowiu matek, dzieci i młodzieży”.

Sylwia Szarejko

1. Kołodziński, Dr Irena Białówna, „Przegląd lekarski” 1983, nr 1, s. 154–161;
2. Łuniewski, Ppor. C.w. dr med.. Irena Biała ps. Bronka (1900–1982), „Zeszyt Naukowy Muzeum Wojska” 2003, nr 16, s. 107–123;
3. Sopek, M. Szkudlarek, Lekarze białostoccy w okresach: międzywojennym i powojennym. Irena Białówna (1900–1982), „Medyk Białostocki” 2012, nr 108, s. 22–23