Kaczorowski Ryszard
(1919–2006)Człowiek, który dobrze służył Polsce
Urodził się w dopiero co wyzwolonym po latach zaborów Białymstoku. Tu spędził pierwszych dwadzieścia lat życia i będąc w podeszłym już wieku chętnie i często tu wracał. Jednak najdramatyczniejsze momenty jego życia związane były z Rosją. W Związku Sowieckim w 1940 r. skazany został na karę śmierci, a w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem zginął 66 lat później.
W Białymstoku ukończył szkołę handlową. Dobrze zapowiadającą się karierę młodego Ryszarda przerwał wybuch wojny. Pod okupacją sowiecką działał w Szarych Szeregach (konspiracyjne ZHP). W czerwcu 1940 r. został komendantem białostockiej Chorągwi Szarych Szeregów. Jednak już 17 lipca aresztowało go NKWD. Więziony był w Białymstoku i w Mińsku. 1 lutego 1941 r. Najwyższy Sąd Białoruskiej Republiki Sowieckiej skazał go na karę śmierci. Po stu dniach, które spędził w celi śmierci, wyrok zamieniono na dziesięć lat łagrów i zesłano go na Kołymę. Układ Sikorski-Majski z 30 lipca 1941 r. początkowo nie dał mu wolności. Po uwolnieniu z łagrów na mocy układu, w marcu 1942 r. wstąpił do Armii gen. Andersa. Służył w batalionie łączności 3. Dywizji Strzelców Karpackich, z którą odbył kampanię włoską, walcząc między innymi o Monte Cassino. Po wojnie został w Wielkiej Brytanii. W 1949 r. ukończył w Londynie Szkołę Handlu Zagranicznego. Pracował zawodowo jako księgowy, ale realizował się także w działalności publicznej. Mocno zaangażował się w emigracyjny ruch harcerski. W 1967 r. Naczelna Rada Harcerska wybrała go na Przewodniczącego ZHP na Obczyźnie. Z kolei w marcu 1986 r. Prezydent RP wyznaczył go do składu Rady Narodowej i Rządu RP na Uchodźstwie. W gabinecie Edwarda Szczepanika był ministrem spraw krajowych. Po śmierci Prezydenta Kazimierza Sabbata, 19 lipca 1989 r. objął urząd Prezydenta RP na Uchodźstwie. 22 grudnia 1990 r. przekazał insygnia władzy prezydenckiej Lechowi Wałęsie, pierwszemu prezydentowi RP wybranemu w wolnych wyborach.
Przez resztę życia był bardzo aktywny w sferze publicznej. Często odwiedzał Polskę i chętnie wracał do Białegostoku. Zawsze powtarzał, że każdy – na miarę swoich możliwości – powinien udzielać się społecznie.
Był honorowym obywatelem Białegostoku i kilkudziesięciu innych miast polskich, doktorem h.c. między innymi Uniwersytetu w Białymstoku i Akademii Medycznej w Białymstoku (obecnie Uniwersytetu Medycznego), a także Kawalerem Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski.
Zginął 10 kwietnia 2010 r. w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem, w drodze na obchody 70. rocznicy Zbrodni Katyńskiej.
Tomasz Danilecki
Bibliografia
- A.C. Dobroński, Dziewięć wieczorów z prezydentem, Białystok 2005;
- A.C. Dobroński, Ryszard Kaczorowski. Ostatni prezydent II Rzeczypospolitej, Białystok 1999;
- Żyliśmy nadzieją. Z byłym Prezydentem Rzeczypospolitej Ryszardem Kaczorowskim rozmawia Tomasz Danilecki, „Biuletyn IPN” 2002, nr 3, s. 26–32.
Fot. Mariusz Kubik, domena publiczna
