Liniarski Władysław

Świetny organizator i konspirator

Urodził się na przełomie XIX i XX w. w małej wsi Małachowice pod Włoszczową. Z Białostocczyzną związany był formalnie ledwie przez pięć wojennych, ale jakże długich lat. Choć większość powojennego czasu przeżył w Warszawie, to symbolicznie należy do Podlasia: ma w Białymstoku swoją ulicę, jego imię nosi 1. Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej.

Pochodził z rodziny chłopskiej; jego ambicją było zdobycie wykształcenia. Rozpoczął naukę w Seminarium Nauczycielskim w Jędrzejowie. Przerwała ją I wojna światowa, podczas której, w 1915 r., musiał ewakuować się w głąb Rosji. Uczył się w gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej w Moskwie. Po wybuchu rewolucji bolszewickiej wrócił do kraju i w 1918 r. wstąpił do POW. Wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej, rozpoczynając zarazem karierę wojskową. Zakończył ją w stopniu pułkownika, a pośmiertnie, w 2017 r. został awansowany na stopień generała brygady. Początkowo pracował w intendenturze i administracji. Do wybuchu II wojny światowej dosłużył się stopnia kapitana i stanowiska dowódcy batalionu w 62 Pułku Piechoty w Bydgoszczy. W kampanii wrześniowej walczył w bitwie nad Bzurą. Ranny, dostał się do niemieckiej niewoli, skąd uciekł. Wstąpił do ZWZ i został oddelegowany do tworzenia struktur na okupowanej przez Sowietów, a potem przez Niemców, Białostocczyźnie. W 1940 r. był zastępcą komendanta Okręgu Białystok, a od stycznia 1941 r. - p.o. komendanta Okręgu, a później też Obszaru Białystok. Używał pseudonimów, m.in. Mścisław i Wuj. Był ostrożny i potrafił funkcjonować w warunkach konspiracji. Aż do połowy 1945 r. organizował i skutecznie dowodził podległymi sobie strukturami ZWZ-AK. W październiku 1943 r. wydał rozkaz odbicia z więzienia Gestapo w Białymstoku kilku aresztowanych oficerów. Brawurowa akcja zakończyła się sukcesem.

W końcu lipca 1944 r. Liniarski, będący już wówczas w stopniu pułkownika, nie ujawnił podległych struktur w ramach akcji „Burza”. W styczniu 1945 r. przekształcił struktury Okręgu AK w Armię Krajową Obywatelską, a w maju podporządkował je Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. W czerwcu wysłał list do wojewody białostockiego, w którym oferował ujawnienie struktur pod warunkiem zwolnienia z więzień aresztowanych i gwarancji bezpieczeństwa dla ujawnionych. List pozostał bez odpowiedzi, a Liniarskiego aresztowało UB. Po ciężkim śledztwie został skazany w 1946 r. na karę śmierci, jednak prezydent Bolesław Bierut zmienił wyrok na 10 lat więzienia. Równocześnie „Mścisława” spotkała osobista tragedia: podziemie wykonało egzekucję na jego żonie Irenie, której zarzucono zbyt daleko idące starania o jego uwolnienie z więzienia.

W 1951 r. Liniarski został uwikłany przez UB w proces wytoczony płk. Emilowi Fieldorfowi ps. „Nil”. Maltretowany podczas przesłuchań, złożył zeznania obciążające „Nila”. Po dwóch latach został zwolniony z więzienia, a w 1957 r. odwołał te zeznania. W kolejnych latach zaangażował się w działalność ZBoWiD, pomagając dawnym towarzyszom broni. Na przełomie lat 70. i 80. działał w opozycji. Zmarł w 1984 r. w Warszawie.

Tomasz Danilecki