Ney Nora

Królowa ekranu

Opowiadając o swojej karierze Nora Ney mówiła: „Jedynym moim marzeniem od lat najmłodszych było zostanie artystką. Miałam wówczas niespełna 18 lat. Nie bacząc na energiczne protesty rodziny (co za skandal!), udałam się do filmu drogą najkrótszą – bo przez okno”. I rzeczywiście – prawie tak było.

Sonia Najman przyszła na świat w 1906 r. w Wasilkowie nieopodal Białegostoku w zamożnej, żydowskiej rodzinie jako kolejne dziecko Jakuba i Marii. Miała trzy siostry: Rachelę, Lidię i Hannę oraz brata, który zginął w czasie I wojny światowej. Matka Soni umarła przy porodzie, stąd dziewczynka była wychowywana przez macochę. Cała rodzina wyjechała przed I wojną światową do Baku, gdzie Jakub Najman otworzył skład drewna i gdzie przyszła polska gwiazda kina spędziła dzieciństwo.

Po wybuchu wojny domowej w Rosji Najmanowie powrócili do Białegostoku, gdzie Sonia rozpoczęła naukę w prestiżowym Gimnazjum Druskina. Ponoć były plany, aby wydać ją za mąż za starszego mężczyznę, a Sonia próbowała nawet z tego powodu popełnić samobójstwo. Pewnego dnia jednak wyszła z domu do szkoły, z niewielką ilością gotówki i… pojechała do Warszawy. W stolicy została przyjęta do Instytutu Filmowego Wiktora Biegańskiego i została Norą Ney. Ze względu na nietypową urodę czarowała i hipnotyzowała widzów, stąd jej kariera potoczyła się błyskawicznie. W latach 1926–1939 wystąpiła w dwunastu filmach u boku m.in. Eugeniusza Bodo, a po rolach w takich produkcjach jak „Zew Morza” i „Policmajster Tagiejew” nie tylko Białystok oszalał na jej punkcie.

Nora Ney od samego początku kreowała swój wizerunek: była zadziorna, ponętna, a przy tym, na przekór ówczesnym obyczajom, zakładała spodnie. Jednak publika nie wiedziała o niej wiele. Pierwsze małżeństwo z Sewerynem Steinwurzelem rozpadło się po sześciu latach. Owocem kolejnego związku z Józefem Frydem była jedyna córka Nory – Joanna. Niestety, wybuch II wojny światowej rozłączył rodzinę. Nora z dzieckiem trafiła do Kazachstanu, zaś mąż  do łagru w Workucie, a następnie opuścił ZSRS z Armią Andersa. Po wojnie Nora wraz z dzieckiem i siostrą powróciła do Białegostoku. Jednak jej miasto nie było takie samo – z jej rodziny nikt nie przeżył. Co więcej, w komunistycznej Polsce nie było miejsca dla przedwojennej femme fatale.

Nora Ney wyemigrowała do USA, ale brak znajomości języka spowodował, że nigdy nie powróciła do aktorstwa. Aby zapewnić byt sobie i córce, imała się różnych zajęć, m.in. pomagała osobom starszym. W USA jeszcze dwukrotnie wyszła za mąż. Z ostatnim mężem, Leonem Friedlandem, spędziła 25 lat swojego życia. Zmarła w Kalifornii – bez rozgłosu.

Sylwia Szarejko

1. Barański, Nora Ney. Kinoteatry i artyści w Przedwojennym Białymstoku, Białystok 2021;
2. Milewska-Młynik, Nora Ney − ostatnia gwiazda przedwojennego kina, „Niepodległość i Pamięć” 2016 nr 23/1 (53), 321–330.