Oleksicki Antoni

Historyk, pracownik służb konserwatorskich, wieloletni białostocki, a następnie podlaski wojewódzki konserwator zabytków.

Urodzony w 1950 r. Ukończył Wydział Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Za pracę magisterską pt. „Rozwój przestrzenny Miasta Białegostoku do r. 1863” napisaną pod kierunkiem prof. Andrzeja Wyrobisza otrzymał nagrodę im. Stanisława Herbsta i drugą nagrodę w konkursie Ministra Kultury i Sztuki na najlepszą pracę nt. ochrony zabytków. Absolwent  Podyplomowego Studium Zabytków Architektury i Urbanistyki na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej.

W 1976 r. podjął pracę w białostockim Biurze Badań i Dokumentacji Zabytków. W dwa lata później opracował razem z Ireną Małofiejew „Studium historyczno-urbanistycznego do miejscowego planu ogólnego zagospodarowania przestrzennego miasta Białegostoku”.

W styczniu 1987 r. otrzymał propozycję objęcia funkcji białostockiego wojewódzkiego konserwatora zabytków. Wyraził zgodę i swoje obowiązki rozpoczął w lutym 1988 r. Często wyjeżdżał w tern, aby być blisko zabytków. W 1993 r. przy współpracy z Barbarą Tomecką realizowali projekt V Programu Rządowego Przestrzeni Kulturowej Państwa Polskiego, gdzie zajmowali się Podlasiem, a koordynatorem krajowym projektu był Regionalny Ośrodek Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego w Gdańsku.

W latach 1990-1994 z rekomendacji  Obywatelskiego Komitetu Wyborczego „Solidarność” pełnił funkcję radnego Rady Miejskiej w Białymstoku.

W połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku podjął inicjatywę wydania drukiem „Biuletynu Konserwatorskiego Województwa Białostockiego”, pierwszego po 1989 r. w Polsce periodyku wydawanego przez służby konserwatorskie. Pierwszy „Biuletynu” wydrukowany został przez  Państwową Służbę Ochrony Zabytków Oddział Wojewódzki w Białymstoku  w  1995 r. Tematyka Biuletynu poświęcona była problematyce związanej z zabytkami i ich ochroną w regionie północno-wschodnim Polski. W czasopiśmie publikowane były artykuły naukowe oraz informacyjne na temat zabytków. Na łamach Biuletynu Antoni Oleksicki  publikował swoje artykuły,  m.in. Rynek w Białymstoku - przeszłość i czasy obecne,  „Biuletyn Konserwatorski  Województwa  Białostockiego,  z. 3 (1997), s. 19-34, Ogród Branickich w Białymstoku: praktyka konserwatorska lat powojennych, „Biuletyn Konserwatorski Województwa  Białostockiego”, z. 4, (1998), s. 49-56. Opublikował tekst pt.  Nowe źródło do dziejów rozwoju przestrzennego Białegostoku, „Białostocczyzna”  1992, nr 4, s. 4-6.,  Wielokulturowość dziedzictwa województwa podlaskiego,  „Społeczna Opieka Zabytków” - T. 5, (2001), s. 53-68.  W 2002 r. był autorem głównego tekstu do katalogu wystawy o powojennej odbudowie Białegostoku zorganizowanej przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku. Opublikował także Archiwum fotograficzne Władysława Paszkowskiego, „Ochrona Zabytków 2018, nr 1, Opowieści konserwatorskie z zabytkami w tle, „Renowacje i zabytki” 2020, nr 2. To tylko skromna prezentacja prac A. Oleksickiego, których opublikował kilkadziesiąt.

Po reformie administracyjnej w Polsce w 1999 r. pełnił funkcję Podlaskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków.  W listopadzie 2001 r.  Generalny Konserwator Zabytków Aleksander Broda bez uzasadnienia odwołał sześciu konserwatorów wojewódzkich, w tym  A. Oleksickiego. Po odejściu z funkcji konserwatora pracował na Wydziale Architektury Politechniki Białostockiej  oraz w Regionalnym Ośrodku Studiów i Ochrony Środowiska Kulturowego. Po pewnym czasie wyjechał do Warszawy, gdzie znalazł pracę w Agencji Mienia Wojskowego. W jej trakcie zainteresował się „Węglówką” czyli kompleksem magazynów wojskowych przy ulicy Węglowej. Teren ten był objęty tajemnicą wojskową i wyłączony z administracji miejskiej, nie obejmowały go plany zagospodarowania przestrzennego. W 2005 r. dzięki jego staraniom Gmina Białystok zakupiła tereny i magazyny przy ulicy Węglowej.

W lipcu 2006 r. przystąpił do konkursu na wojewódzkiego konserwatora zabytków w Białymstoku i na inspektora w biurze Stołecznego Konserwatora Zabytków.  W pierwszym odpadł, gdyż uznano, że nie miał odpowiednich kwalifikacji do pracy na tym stanowisku. W Warszawie komisja konkursowa pozytywnie oceniła jego kwalifikacje i  zaczął pracę na etacie głównego specjalisty w Urzędzie Stołecznego Konserwatora Zabytków.

w 2011 r. wystąpił konferencji o socrealizmie w Berlinie z referatem Architektura socrealistyczna. Plany i realizacje, opublikowanym  w: Von Moskau lernen? Architektur und Stadtebau des Sozialistischen Realismus. Denkmaldialog Warschau-Berlin 2011 - eine Dokumentation / Uczyć się od Moskwy? Architektura i Urbanistyka Socrealizmu. Dialog o zabytkach Warszawa-Berlin 2011 - Dokumentacja / Learning from Moscow? Architecture and Urban Design of Socialist Realism. Heritage Dialogue Warsaw-Berlin 2011 - a Documentation, Beitrage zur Denkmalpflege in Berlin, Band 38, red. Bernadeta Schafer, Berlin 2012, s. 37-50.

W 2012 r. wziął udział w konkursie na stanowisko Mazowieckiego Konserwatora Zabytków. Później został jego zastępcą. Wojewoda Mazowiecki odwołał go z funkcji z dniem 15 marca 2018 r., jako powód podając zmianę koncepcji zarządzania urzędem. Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków podziękował za pracę Antoniemu Oleksickiemu, podkreślając, że  przez wiele lat z wielkim zaangażowaniem wypełniał swoje obowiązki. Zmarł 15 listopada 2020 r. Został pochowany na Cmentarzu Miejskim w Białymstoku.

Marek Kietliński

1. Werpachowska Janina, Antoni Oleksicki – konserwator, który stał na straży historii, „Kurier Poranny” z 22 XI 2012 r. , www.poranny.pl, dostęp 20 X 2023 r.;
2. Pamięci Antoniego Oleksickiego (1950–2020), B. Tomecka, M. Tryburski, T. Wiśniewski, S. Wicher, „Ananke” [Biuletyn Galerii im. Slendzińskich]  2020, nr 1–4, red. P. Gawrychowski,  s. 99–107;
3. Wspomnienia kolegów z urzędu Stołecznego Konserwatora Zabytków: www.um.warszawa.pl/waw/zabytki/-/wspomnienie-naszego-przyjaciela-antoniego-oleksickiego, dostęp 6 XI 2023 r.